Беларусь – шматканфэсыйная краіна. Праваслаўе і Каталіцтва тут стагодзьдзямі існуюць побач і ўплываюць адзін на аднаго. Асаблівае месца ў гісторыі і сучаснасьці належыць Пратэстантызму. Царкоўна-дзяржаўныя стасункі ўскладняюцца такімі падыходамі, якія захаваліся яшчэ з савецкага атэістычнага часу.
22 лістапада Ў Вільні прайшла цырымонія дзяржаўнага перапахавання кіраўнікоў І ўдзельнікаў паўстання 1863-1864 гадоў, у тым ліку Вінцэнты Канстанта Каліноўскага. Урачыстая падзея выклікала ў нацыянальных колах натхненне і надзею, што асоба Каліноўскага можа стаць аб'яднаўчым сімвалам беларускай нацыі. Сумневы наконт гэтага прагучалі з боку прэс-сакратара БПЦ прот. Сергія Лепіна, на аргументы якога адказаў гісторык Васіль Герасімчык.
З пач. ХХ стагоддзя была зробленая вялікая праца па перакладзе Святога Пісання і богаслужэння на беларускую мову – рознымі хрысціянскімі канфесіямі як у Беларусі, так і на эміграцыі. Праваслаўныя беларусы сутыкнуліся на гэтым шляху з рознымі праблемамі: занядбаны стан беларускай мовы ў беларускім грамадстве, наяўнасць вялікай колькасці разнастайных перакладаў Святога Пісання, няпэўнасць у неабходнасці богаслужбовага выкарыстання беларускай мовы, амаль поўная адсутнасць грунтоўных перакладаў на беларускую мову як працаў св. айцоў, гэтак і сучасных багасловаў.
2017 год адзначаны стагоддзем з дня катастрофы, якая прывяла народы былой Расійскай Імперыі ў бездань бедстваў. Мільёны былі закатаваныя голадам, расстраляныя, згноеныя ў лагерах. Асаблівыя ганенні абрынуліся на Царкву і вернікаў. Бязбожны рэжым ставіў мэту знішчыць рэлігію. Бурыліся храмы, сотні тысяч святароў былі сасланыя, заточаныя ў лагеры, забітыя. У стаянні за веру праслаўлены вялікі сонм навамучанікаў і вызнаўцаў. Замест хрысціянскай веры пасаджаны паганскі культ пакланення правадырам, яскравым феноменам якога з'яўляецца маўзалей з целам Леніна на Чырвонай плошчы ў Маскве, які стаіць дагэтуль.
Ужо некалькі дзесяцігоддзяў існуе сітуацыя, у якой адсутнічае рэальны межправаслаўны дыялог. Між тым у Памесных Праваслаўных Цэркваў назапасілася шмат спрэчных пытанняў, сярод якіх - паняцце кананічнай тэрыторыі, акармленне дыяспары, першынства Усяленскага Патрыярха
Нечаканая сустрэча Папы Рымскага і Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Кірыла, якая адбылася 12 лютага 2016 г. у Гаване, выклікала незвычайны рэзананс, асабліва ў рускіх праваслаўных колах. Таямнічасць падрыхтоўкі, кананічнасць і абгрунтаванасць дзеянняў маскоўскага патрыярха, змест апублікаванай дэкларацыі, гаданні пра тэмы двухгадзіннай закрытай размовы, кананічныя і нават дагматычныя наступствы, магчымыя перспектывы - усё гэта не перастае хваляваць праваслаўнае грамадства.
Дваццатае стагодзьдзе увайшло ў гісторыю як стагодзьдзе такога жорсткага ганеньня на хрысьціянства, якога ня бачылі за ўвесь час яго існаваньня. Маштаб перасьледу ў “краіне саветаў” перавысіў вядомыя сваёй жорсткасьцю ганеньні першых стагодзьдзяў пасьля Нараджэньня Хрыстовага ў Рымскай імпэрыі. Як і ў той даўні час, мэта была простая і дасканалая – у карані зьнішчыць хрысьціянскую веру.
Пасля прыняцця ў Беларусі новай рэпрэсіўнай рэдакцыі закону “Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях” у 2002 г. актуалізавалася пытанне рэлігійнай свабоды. Жорсткае рэгуляванне, перашкоды рэлігійнай дзейнасці з боку ўлады спарадзілі напружаную сітуацыю ў рэлігійным полі Беларусі. Што такое “свабода сумлення”? Якія абмежаванні для рэлігійнай дзейнасці могуць і мусяць існаваць? Як хрысціянскія канфесіі ці іх прадстаўнікі бачаць гэтую праблему?
16 снежня 2014 года Агульны сход епархій Мінскай мітраполіі Беларускай Праваслаўнай Царквы пастанавіў прасіць мітрапаліта Мінскага і Заслаўскага Паўла, Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі хадайнічаць перад Патрыярхам Маскоўскім і ўсяе Русі Кірылам і Святым Сінодам аб выдзяленні Беларускай Праваслаўнай Царквы статусу самакіравання ў складзе Маскоўскага Патрыярхату па ўзоры Латвіі, Малдовы і Эстоніі. Што гэта азначае і чаго чакаць?
Ужо неаднаразова Лукашэнка робіць крытычныя заявы з нагоды існуючых у царкве правілаў і традыцый. Пры гэтым, бывае, робіць гэта ў зневажальнай і абразлівай манеры. Усё больш бачна, што ён разумею сябе галоўным і у царкве.
Царкоўнае жыццё ў тых формах, што ўстаяліся ў сучасным праваслаўі, зайшло ў відавочны тупік. Даводзіцца прызнаць, што цяперашняя звыклая церковность і жыццё ў Хрысце – рэчы зусім не тоесныя. Калі ж мы зайшлі ў тупік, то неабходна, каб зусім не заблудзіцца, неяк вярнуцца ў зыходную кропку і нанова пераасэнсаваць свой шлях...
На працягу некалькіх гадоў у Беларусі вядзецца грамадская дыскусія па пытанні выкладання рэлігійных дысцыплін у свецкай школе. Праціўнікі урокаў рэлігіі схіляюцца да меркавання, што яны супярэчаць сьвецкаму характары дзяржавы, прыхільнікі настойваюць на тым, што свецкасць не азначае абыякавасці дзяржавы да рэлігійнай сферы, але прадугледжвае ўзаемадзеянне і супрацоўніцтва дзяржавы з традыцыйнымі для гэтай дзяржавы рэлігійнымі канфесіямі
24-29 чэрвеня 2008 г. у Маскве адбыўся чарговы Архіярэйскі сабор Рускай Праваслаўнай Царквы. На Саборы былі абмеркаваныя шэраг пытанняў і прынятыя рашэнні, у прыватнасці, была разгледжаная новая канцэпцыя правоў і годнасці чалавека, погляды еп. Чукоцкага і Анадырскага Дыяміда (Дзюбана), прынятае Палажэнне аб царкоўным судзе.
12 сьнежня 2006 года ў прэзыдэнцкай “Советской Белоруссии” з’явіўся ёмісты праграмным артыкул “Наука и общество”. Самым адметным ў гэтым артыкуле быў агрэсіўны наступ на рэлігію. І гэта было не проста прыватнае меркаваньне, а прэзэнтацыя дзяржаўнай ідэалёгіі ў выкананьні першага намесьніка галавы Адміністрацыі прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь прафэсара Анатоль Рубінава.
Сусветнае брацтва праваслаўнай моладзі “Сіндэсмас” было заснаванае ў 1953 г., каб развіваць супрацоўніцтва паміж праваслаўнымі моладзевымі рухамі ў Заходняй Еўропе, Грэцыі і на Блізкім Усходзе. За 50 год пан-праваслаўнае Брацтва прайшло складаны шлях развіцця і вырасла ў федэрацыю 121 аганізацыі. Якія асноўныя мэты і бачанне Сіндэсмаса? З якімі выклікамі сустракаецца Брацтва сёння?
Невялікае з няпростай назвай мястэчка ў Менскай вобласьці зь нядаўняга часу прыцягнула да сябе ўвагу ўсяго праваслаўнага сьвету.У канцы студзеня 2005 года ў мясцовым храме Пакрова Найсьвятой Багародзіцы раптам пачалі міраструменіць іконы. Міраструменьне перайшло ў крываструменьне і яшчэ больш дзіўныя з’явы.
