Артыкул

Ятвяги - одно из самых загадочных явлений Восточной и Цен­тральной Европы. Кто они? Откуда? Куда ушли? Какую роль сыграли в истории в жизни народов Восточной и Центральной Европы? Еще больше вопросов вызывало взаимоотношение ятвягов с христианским государством (предположительно - Киевской Русью). Ответов на эти вопросы нет до сих пор. Каждый из ученых, кто сталкивался с проблемой ятвягов, решал ее по-своему. Это объясняется неопределенностью и даже противоречивостью источников, а также проблемой: какие из источни­ков вышли из ятвяжской среды?

Дух дышит, где хочет...

Ин. 3, 8

Хрысціянства - гэта веравучэнне, «цэнтраванае фігурай Іісуса Хрыста і аб'ядноўваючае ў адзіны семантычны комплекс змест як Старога, так і Новага Запавету, забяпечваючы адзінства Бібліі як агульнай для ўсіх хрысціян крыніцы» [14, с. 796].

Большинство научных исследований по проблеме, вынесенной в название статьи, выходило до 1917 года. Среди них следует выделить работу А.П. Лебедева «История разделения церквей в IX, X и XI веках» [2]. До настоящего времени научный интерес вызывает исследование Н.А. Скабалановича «Византийское государство и церковь в XI веке». Отдельные главы, посвящённые церковному, расколу имеются в трудах крупнейших российских византиноведов Ф.И. Успенского, А.А. Васильева и др. В настоящее время в Российской Федерации над темой церковного раскола работает А.В. Бармин.

За апошняе дзесяцігоддзе ў расійскай гістарыяграфіі [12; 15] былі перагледжаны некаторыя пытанні аб хрысціянізацыі Русі і міжнародных царкоўных адносінах. Найноўшыя даследаванні паказалі, што хрысціянскі свет да XIII ст. заставаўся ў большай ступені адзіным, чым уяўлялі гісторыкі раней, а на Русі, асабліва на пачатковым этапе хрысціянізацыі, сышліся ўплывы розных царкоўных традыцый і культур. Мэта майго выступу - у гэтым гістарыяграфічным кантэксце спыніцца на дыскусійных момантах гісторыі дзейнасці ў пачатку ХІ ст.

Хрысціянства ўзнікла ў І ст. н.э. па ўсёй тэрыторыі Рымскай імперыі. Аднак яе распад у 395 г. прывёў да распаду і хрысціянскай царквы на рымска-каталіцкую і грэка-праваслаўную. У 1054 г. адбыўся канчатковы разрыў паміж усходняй і заходняй царквой. Пануючымі сталі два веравызнанні - праваслаўе і каталіцызм.

У этнаканфесіянальных адносінах насельніцтва Беларусі было стракатым. На тэрыторыі Вялікага княства Літоўскага ў апошняй трэці XVIII ст. грэка-католікі складалі прыблізна 39 % насельніцтва, католікі - 38 %, праваслаўныя - 6,5 %, стараверы - 4,0 %, пратэстанты - 1,6 %. Амаль кожная з пералічаных канфесій уключала прадстаўнікоў розных народаў: беларусаў, палякаў, украінцаў, немцаў, латышоў, рускіх. Толькі іудзеяў і мусульман цалкам можна атаясамліваць адпаведна з яўрэямі і татарамі.

На мяжы ХХ - ХХІ ст. гісторыка-канфесійная праблематыка стала адным з прыярытэтных кірункаў еўрапейскай гістарыяграфіі, у разнастайнасці тэматыкі якой устойлівае месца займае цікавасць да беларускай мадэлі царкоўна-рэлігійнага развіцця. Гэта цікавасць абумоўлена унікальнасцю канфесійнай гісторыі Беларусі і ўключанасцю беларускага грамадства ў мінулым у рэлігійна-палітычныя, духоўна-культурныя, этнанацыянальныя працэсы шэрагу краін Усходняй і Цэнтральнай Еўропы.

Вечером 19 апреля 2005 года из трубы на крыше Сикстинской капеллы повалил дым. Поначалу он был не белым, как полагается при благополучном исходе голосования кардиналов, а серым. Однако люди, собравшиеся на площади Св. Петра в Риме, все равно поняли, что новый Папа избран. На часах было 17.50, и если бы конклав не пришел к согласию, кардиналы голосовали бы еще раз, не будоража толпу почем зря.

Пратэстанцкая царква і беларускі нацыянальны рух

на пачатку ХХ стагодзьдзя: артыкулы і ўспаміны / Уклад. А. Латышонка, С. Акінчыца. —

Мінск: «Кнігазбор», 2006. — 208 с.

Дабрачынная дзейнасць каталіцкай арганізацыі «Карытас» у Беларусі ў 1991-2001 гг. не вывучана, бо яна пачала тут дзейнічаць нядаўна. Асноўная крыніца для даследавання праблемы - перыёдыка.

На дапамогу дзяржаве і грамадскім арганізацыям у справе дабрачыннасці прыходзяць рэлігійныя інстытуты. Каталіцкі Касцёл, кіруючыся вучэннем Хрыста, імкнецца дапамагчы кожнаму, незалежна ад яго нацыянальнасці, расы і веравызнання.

На западных землях Беларуси, вошедших в состав Российской империи в результате разделов Речи Посполитой, 70 % населения составляли униаты, 15 % - католики, 6 % - православные, 7 % - иудеи и 2 % - протестанты. Социальную базу униатства составляло крестьянство. На территории образованной Гродненской губернии 90 % крестьян были униатами [1, с. 245]. Правительство и православная церковь с самого начала рассматривали 1,5 миллиона униатов, проживающих на присоединенных землях, как резерв для пополнения православной паствы.

З прыняццем хрысціянства на тэрыторыю Старажытнай Русі трапілі культурныя дасягненні заходніх краін. З Візантыі патокам пацяклі кнігі, якія далучалі Русь да сусветнай цывілізацыі. Гэта былі кнігі на грэчаскай, лацінскай і славянскай мовах, апошнюю мы зараз ведаем як царкоўнаславянскую.

Термин «Полесье» в значении отдельного культурного региона впервые встречается в Ипатьевской летописи. Он датирован 1274 г. [13, с. 873]. С этого же времени существует этническое название жителей данного региона «полешуки» (местный вариант «полещуки»). Согласно летописи, они являлись составной частью «русских», «русичей», «русов», «русинов» [12, с. 28-36]. Археологические данные свидетельствуют о том, что некоторое время здесь жили готы, а славяне пришли сюда во второй половине VI в., и к началу второго тысячелетия Полесье «полностью стало славянским, т.е. одноэтничным» [6, с. 45].

Православие населения белорусских земель было в русской историографии XIX - начала XX в. основным аргументом в пользу русского происхождения белорусов. При этом православие интерпретировалось как истинно славянская религия русского народа, в том числе и белорусов.

В статье ставится задача рассмотреть на примере русских историков Н.И. Кареева и М.О. Кояловича, принадлежавших к двум противоположным историографическим направлениям, подходы русской историографии к проблеме конфессиональной принадлежности белорусского народа.

Религия всегда была и остается важнейшим элементом национального самосознания, национального менталитета миллионов людей. Так, иудаизм подчеркивает исключительность и богоизбранность евреев, синтоизм прокламирует особое предназначение японской нации, англиканство указывает на особую роль британцев, православие неустанно говорит о русских как «народе-богоносце» и т.д.

Касцёл, згодна з тэалагічным вучэннем, з'яўляецца сацыяльным інстытутам, які ажыццяўляе сувязь зямнога з незямным, але, з'яўляючыся часткай грамадства, ён не можа быць ізаляваным ад многіх праблем, якія ўзнікаюць у грамадстве. Свае адносіны да іх Касцёл выказвае, зыходзячы з хрысціянскага вучэння, патрыстыкі, пастаноў Усяленскіх сабораў і інш.

З уваходжаннем у 1921 г. Заходняй Беларусі ў склад Польскай дзяржавы праваслаўная царква на гэтай тэрыторыі апынулася ў няпростай сітуацыі. У адрозненне ад Расійскай імперыі, дзе самаўладдзе абапіралася на гэты магутны дзяржаўна-ідэалагічны інстытут, у ІІ Рэчы Паспалітай, каталіцкай дзяржаве, праваслаўе вымушана было мірыцца з новай роляй канфесійнай меншасці. Адпрацаваная стагоддзямі задача ідэалагічна-патрыятычнага выхавання расійскіх грамадзян страціла свой сэнс.

Падчас Першай сусветнай вайны наступіў хуткі рост нацыянальнай свядомасці народаў, якія раней не праяўлялі вялікіх палітычных імкненняў. Змены такія відавочныя былі таксама сярод беларусаў, эліта ў 1918 г. прадпрыняла спробу стварэння сваёй незалежнай дзяржавы. Падзел Беларусі Рыжскім дагаворам стварыў сітуацыю, што ў межах Польшчы апынулася амаль 2 млн. беларусаў, у большасці - праваслаўнага веравызнання.