Религия всегда была и остается важнейшим элементом национального самосознания, национального менталитета миллионов людей. Так, иудаизм подчеркивает исключительность и богоизбранность евреев, синтоизм прокламирует особое предназначение японской нации, англиканство указывает на особую роль британцев, православие неустанно говорит о русских как «народе-богоносце» и т.д.
Касцёл, згодна з тэалагічным вучэннем, з'яўляецца сацыяльным інстытутам, які ажыццяўляе сувязь зямнога з незямным, але, з'яўляючыся часткай грамадства, ён не можа быць ізаляваным ад многіх праблем, якія ўзнікаюць у грамадстве. Свае адносіны да іх Касцёл выказвае, зыходзячы з хрысціянскага вучэння, патрыстыкі, пастаноў Усяленскіх сабораў і інш.
З уваходжаннем у 1921 г. Заходняй Беларусі ў склад Польскай дзяржавы праваслаўная царква на гэтай тэрыторыі апынулася ў няпростай сітуацыі. У адрозненне ад Расійскай імперыі, дзе самаўладдзе абапіралася на гэты магутны дзяржаўна-ідэалагічны інстытут, у ІІ Рэчы Паспалітай, каталіцкай дзяржаве, праваслаўе вымушана было мірыцца з новай роляй канфесійнай меншасці. Адпрацаваная стагоддзямі задача ідэалагічна-патрыятычнага выхавання расійскіх грамадзян страціла свой сэнс.
Падчас Першай сусветнай вайны наступіў хуткі рост нацыянальнай свядомасці народаў, якія раней не праяўлялі вялікіх палітычных імкненняў. Змены такія відавочныя былі таксама сярод беларусаў, эліта ў 1918 г. прадпрыняла спробу стварэння сваёй незалежнай дзяржавы. Падзел Беларусі Рыжскім дагаворам стварыў сітуацыю, што ў межах Польшчы апынулася амаль 2 млн. беларусаў, у большасці - праваслаўнага веравызнання.
Кастрычнік 1917 г. стаў пачаткам крыжовага шляху для Праваслаўнай Царквы, як і для іншых веравызнанняў на тэрыторыі былой Расійскай імперыі. Савецкая дзяржава аб'явіла сваёй мэтай пабудову «справядлівага камуністычнага грамадства» без Бога. Пачалася карэнная ломка ўсяго папярэдняга ўкладу жыцця і сістэмы каштоўнасцяў. Любая сістэма каштоўнасцяў абапіраецца на той ці іншы від веры. Вера можа быць не толькі релігійнай (вера ў Бога), як сцвярджае прафесар А.І. Осіпаў, але і безрэлігійнай (вера ў перамогу камунізму, у вечнасць матэрыі, у «геній» правадыра).
Характэрным фактарам культуратворчага працэсу беларускага народа з'яўляецца фактар поліканфесійнага ўплыву, які можна разглядаць, аналізаваць і ацэньваць з рознага боку: і як шматварыянтнасць увасаблення хрысціянскага ідэалу, і як шматвектарнасць у развіцці культуры, і як дзяржаўна-канфесійную экспансію з перспектывай дэнацыяналізацыі карэннага этнасу. Як бы мы ні падыходзілі да поліканфесійнасці беларускай гісторыі, кожны падыход мае свае мінусы і плюсы.
Напачатку 90-х гг. мінулага стагоддзя беларускае грамадства апынулася ў атмасферы разгубленасці і бездапаможнасці. У выніку пэўных палітычных зменаў адбыўся светапоглядны крызіс, які ахапіў значную частку насельніцтва нашай краіны.
Гісторыя хрысціянскіх канфесій у Беларусі ўяўляе сабою вялікі комплекс даследчых праблем. Яе вывучэнне да нядаўнага часу канцэнтравалася на даследаванні ці то гісторыі рэлігійных інстытутаў, ці вераванняў і рэлігійных уяўленняў увогуле з увагай да дахрысціянскіх элементаў. Даследаванняў пэўных практык хрысціянскіх канфесій, як нечага цэласнага, з перспектывы штодзённасці пакуль што мала ці яны носяць фрагментарны характар [2].
Процесс взаимодействия общеобразовательной школы и Православной церкви имеет три привлекательные стороны: во-первых, в нем осуществляется взаимное информирование о воспитательных возможностях, содержании, формах, методах каждого из социальных институтов; во-вторых, идет согласование усилий школы и Православной церкви в отношении целесообразных действий по работе в детско-юношеской среде; в-третьих, осуществляются совместные мероприятия по духовно-нравственному воспитанию учащихся, на основе оциально-педагогической концепции их совместной деятельности.
Вопрос, вынесенный в название, не следует понимать слишком буквально: запрещать или разрешать заниматься исследованием религии людям, чьи религиозные убеждения должны (или не должны) соответствовать некоему стандарту. Данная тема связана с возможными подходами к методологии исследования и постижения феномена религии. Поэтому основную проблему следовало бы сформулировать следующим образом: мешает или помогает собственная религиозность исследователя при религиоведческой работе?
